Duivel-doet-al Christian Kieckens
Afgelopen weekend overleed architect Christian Kieckens (°1951, Aalst) onverwacht. Met deze duivel-doet-al verdwijnt één van de meest markante figuren van de Belgische architectuurcultuur van de laatste 50 jaar. De ‘Stichting Architectuurmuseum’ (S/AM) die hij oprichtte met Marc Dubois lag aan de basis van de bloeiende architectuurcultuur in Vlaanderen vandaag. Velen zullen zich hem herinneren als bevlogen mentor. Hij was daarnaast een begenadigd tekenaar, fotograaf en ontwerper van zowel objecten als grote architectuurprojecten. Hij cureerde tenslotte vele tentoonstellingen.
Kieckens behoorde tot de lichting 1974 van de Sint-Lucas Hogeschool. Een wonderjaar: zijn klas bracht belangrijke ontwerpers als Paul Robbrecht, Hilde Daem of Marie-Josée Van Hee voort, maar ook een Marc Dubois die naam zou maken als architectuurcriticus. Na zijn studies liep Kieckens stage bij de toonaangevende brutalisten Achiel Hutsebaut en Paul Nelis. Hij leerde ook de Aalsterse meubelontwerper Pieter De Bruyne kennen. Diens oeuvre scoorde toen internationaal hoog door zijn uitgezuiverde vormentaal. Beide ontmoetingen zouden een grote invloed uitoefenen.
Toen Kieckens in 1981 de Godecharleprijs won trok hij naar Italië om er het oeuvre van barokarchitect Borromini te bestuderen. De inzichten die hij zo opdeed over de effecten van licht en ruimte lieten in zijn later werk, zoals de woning Van Hover-De Pus, diepe sporen na. Hoe minimalistisch het gebouw ook oogt, de geometrie is van een quasi barokke complexiteit. Deze eerste werken oogstten veel erkenning. Zo kreeg de architect al in 1997 een solotentoonstelling in de Singel in Antwerpen.
Nochtans zou Kieckens pas in 2001 een eigen kantoor oprichten in Brussel. Het bureau realiseerde een groot aantal ambitieuze ontwerpen voor grote publieke opdrachten, maar daarvan werden er slechts weinig gerealiseerd. Een mooi voorbeeld is een woningencomplex op de hoek van de Zandstraat en de Broekstraat in Brussel. Ook hier was Kieckens echter weer belangrijk als mentor van een jonge garde architecten zoals Job Floris van het spraakmakende Rotterdamse bureau Monadnock. Opmerkelijk was ook dat Kieckens geregeld samenwerkte met kunstenaars als Peter Downsbrough.
Parallel met zijn carrière als architect richtte Kieckens met Marc Dubois in 1985 S/AM op. De organisatie hield het, ondanks de uiterst karige middelen, 6 jaar uit, maar het tijdschrift, de lezingen en tentoonstellingen creëerden wel een nieuw gevoel voor kwaliteit en zelfbewustzijn onder Vlaamse Architecten. Kroon op het werk was de eerste deelname van Vlaanderen aan de architectuurbiënnale van Venetië in 1991. Vanaf dat ogenblik gaf Kieckens les aan een keur van architectuurscholen, zowel in binnen- als buitenland. Recent was hij ook interim hoofdredacteur van het tijdschrift A+.
In 2016 eerde de Singel hem een tweede keer met een tentoonstelling met de titel ‘Het huis / De mentor / Het archief’. Alle aspecten van zijn werk kwamen daarin samen. Zijn vroege dood laat ongetwijfeld een grote leegte achter in de Belgische architectuurwereld.
