Op 30 maart vond de derde editie van Day of the Young Artist plaats, een initiatief dat met een ruim aanbod aan discussies, workshops en panelgesprekken de brug slaat tussen startende kunstenaars en het werkveld. Te midden van de overzichtstentoonstelling van Raphaela Vogel en een selectie uit de huidige collectie, konden beginnende makers in Museum De Pont terecht voor een dag vol feestelijke erkenning en ondersteuning. Charlotte Boddaert trok naar Tilburg om verslag te doen voor HART.
Na zo’n drie uur treinen vanuit Brussel kom ik aangewaaid bij de weidse ingang van De Pont in Tilburg. De aprilse grillen kondigen zich in grijze wolken aan in de zes meter hoge spiegel voor de ingang. Niet enkel Sky Mirror van Anish Kapoor, ook enkele vrijwilligers verwelkomen me voor de Day of the Young Artist die vandaag in De Pont plaatsvindt.
Na enkele jaren op een kunstacademie, waar het vaak wemelt van gelijkgezinden, opportuniteiten en voorzieningen, is de sprong naar een zelfstandige carrière niet evident. Kunstpodium T, Inversie en jump! organiseren daarom dit event voor startend, Nederlands talent. De dag begint met een welkomstwoord door curator en schrijver Helena Julian, die het programma voor deze editie samenstelde. Dit jaar is het thema engagement, want een beginnende maker staat niet alleen voor de uitdaging een zelfstandige carrière te lanceren, die carrière speelt zich af in een geglobaliseerde wereld die gezien de urgente sociaal-ecologische kwesties vraagt om betrokkenheid. Zich positioneren tussen autonomie en engagement is voor een jonge maker daarom een delicate daad. Julians stem is zacht, verwelkomt ons en de sprekers. Samen met het dikke programmaboekje op m’n schoot, lijkt die worsteling plots een te overwinnen uitdaging.
Ook performer en dichter Quinsy Gario’s vrolijkheid moedigt aan. Hij haalt twee porseleinen beeldjes uit zijn broekzak. Het eerste is een typisch Nederlands souvenir van een kussend boerenpaar, het andere een spin-off van dat porseleinen hebbeding: hetzelfde beeldje maar dan van een Surinaams duo. Enkel het laatste exemplaar was afgeprijsd in de luchthaven. Voor gehaaste reizigers misschien een onbenulligheid, volgens Gario toont het hoe het Nederlands koloniaal verleden nog steeds aanwezig is in dagelijkse vormen van herinneren. Afkomstig uit Curaçao, vertelt Gario hoe zijn artistieke praktijk gevormd werd vanuit een meervoudige positionering. De positie van waaruit je als maker vertrekt, is steeds getekend door meerdere identiteiten, ingebed in verschillende gemeenschappen en contexten. Gevormd door zijn familiale geschiedenis, is Gario’s artistieke onderzoek daarom onder andere gericht op dekoloniaal herinneren. De beeldjes staan op de rand van het statief, lijken ontroerend klein tegenover Gario’s lach die over de klapstoeltjes rolt. De positie die je vertolkt is niet enkel meervoudig gevormd, Quincy toont dat ze ook van belang is, een plaats inneemt, iets kan aankaarten. Vind daarom je eigen persoonlijke urgenties, herinnert hij ons, ‘and always ask yourself: 'What are you trying to say in your position?'
Van meervoudig naar veelvoudig, aan een ruim aanbod ontbreekt het deze dag niet. Het programma biedt een veelheid aan workshops, panelgesprekken en discussies. Zo is er een workshop over machtsrelaties in het denk- en maakproces, of een discussie over fondsenwerving en financiële steun. Je kan ook intekenen voor een één-op-één gesprek met de mensen achter het Mondriaan Fonds, Cultuur+Ondernemen, Platform BK of Dutch Culture/TransArtists. Schrijver Flavia Dzodan geeft in een lezing haar invulling van het jaarthema en ook kunstenaars Benjamin Francis, Esther Kokmeijer, Julius Thissen en Mickey Yang vertellen hoe zij de balans tussen autonomie en engagement opmaken. Selma Selman’s felrode jas wappert langs me heen in de gang, zij sluit vandaag de dag af met een performance in de inkomhal. Er is ook een diner in het met licht overgoten restaurant, en een afterparty in de voormalige Goretti-kapel.
Ik wandel door de museumzalen en opties heen, sta even stil bij de portretten van Marlene Dumas, en volg pijltjes richting een gesprek over kunstkritiek en schrijven. Laure van den Hout van Mister Motley en Alix de Massiac van Metropolis M vertellen over hun ervaring als kunstjournalisten. De vragen zijn haast even talrijk als de kleurrijke krukjes die in de kamer verspreid staan. Of er nog kritiek aanwezig is in de kunstkritiek, of dat überhaupt nog nodig is, of een geschreven tekst over je werk al dan niet bijdraagt aan een rijker begrip van je artistieke praktijk, of dat gewenst is bij gelijk welk soort werk. Het tegenover elkaar zetten van jonge makers met kunstjournalisten is een boeiend vertrekpunt, want het confronteert schrijver met maker, of beter: schrijven met maken. Het leidt het gesprek tot de misschien basaal lijkende vraag hoe deze zich tot elkaar verhouden. Tot een antwoord komen we niet, maar dat is misschien ook niet nodig. Op weg naar de volgende workshop passeer ik The (Missed) Education of Miss Vogel (2021), deel van de overzichtstentoonstelling die De Pont tot 27 augustus aan Raphaela Vogel wijdt. Vogel beschilderde dierenhuiden met verschillende kennisschema’s. De uitgestrekte vellen vormen één grote materiële mind-map van de interesses van de kunstenaar. En misschien is het wel zo eenvoudig als dat: schrijven en maken kunnen deel uitmaken van eenzelfde denkproces. Vandaaruit kunnen ze elkaar versterken in een wisselwerking, samenwerking, of zoals hier, in een kunstwerk.
De stichting The Artist and the Others houdt een workshop over wat het inhoudt een kunstenaar te zijn. De workshop begint met het aankaarten van het stereotype van de nietsdoende kunstenaar, nog steeds aanwezig in zowel de kunstscene als daarbuiten. Het kunstenaarschap is al lang niet meer het droombeeld van de rock & roll of de romantiek van een eenzaat in z’n atelier. Die misconceptie werkt eigenlijk tegendraads, want een carrière starten als kunstenaar vraagt vandaag om veel meer. Wie zich wil lanceren als kunstenaar heeft naast een artistieke praktijk ook talent voor multitasken nodig, ondernemerschap, netwerken, een financiële basis, en zelfprofilering zowel online als op culturele evenementen. Ik denk aan de babyportretten van Dumas, hun buiken uitpuilend en blikken boos. Je schrikt door de vergrote weergave die het vreemde uiterlijk van pasgeborenen niet maskeert. Ook voor een pas-beginnende is het huidige kunstenaarschap een schok. Iets waar je tegen op botst, misschien zelfs de buik van vol kan hebben. ‘En wanneer is er dan nog tijd om werk te maken?’ klinkt het naast me. Ik grinnik met de rest mee. Hoewel kwetsbaar en moeilijk, de positie van jonge makers is hier wel erkend en gedeeld.
Op de treinrit terug snuister ik in de goodiebag die al de hele dag over mijn arm bengelt. Hoewel ik vele deelnemers naarstig alle nuttige info zag neerpennen, blijkt hun gretigheid daarin overbodig. De tas zit boordevol flyers van organisaties die hen verder op weg kunnen helpen. En dat is wat Day of the Young Artist tot een welkom initiatief maakt: de kwetsbare positie eigen aan beginnende kunstenaars wordt niet enkel erkend en gedeeld. Ze wordt opgevangen en tegemoetgekomen. Wie als kunstenaar in Nederland van start gaat, is na een dag als deze gewapend om de volgende eerste stappen richting carrière te zetten. Jammer dat een beginnende maker en schrijver uit het buurland de grens moet oversteken om zo’n ondersteuning op te merken. Ook in België zou een dag als deze meer dan welkom zijn.
